Dossier
topless door de tijd
De blote borst wint aan terrein. In een aantal steden mogen vrouwen nu topless het zwembad in. Dat heeft te maken met gelijkheid, omdat mannen ook in blote bast mogen zwemmen. Nieuws over zo’n topless doorbraak in Berlijn was reden voor dagblad De Telegraaf om er in februari een artikel aan te wijden. Hoe denken online krantenlezers over topless zwemmen in zwembaden? De journalist gaf context over zonnen zonder topje op het strand en wendde zich daarvoor tot informatie van NFN Open & Bloot: “NFN legt daarnaast uit dat in ieder geval topless zonnen gewoon mag op alle Nederlandse openbare stranden die geschikt zijn voor naaktrecreatie.” Zie jij wat hier fout gaat?
Het is een misverstand dat topless zonnen onder naaktrecreatie valt. Naakt recreëren doe je echt alleen maar in je blootje, in je niksie, zonder kleren, spiernaakt en onbedekt. Als vrouw mag je zonder bovenstukje zonnen op alle openbare stranden die Nederland rijk is. Met net zulke blote tepels als mannen, want volgens de Nederlandse wet hebben mannen en vrouwen gelijke rechten…
Keuzevrijheid
Wil je als vrouw zonder topje op het strand liggen, dan heb je die vrijheid en mag je die keuze voor jezelf maken. Daarom organiseert NFN Open & Bloot sinds 2018 de Nationale Toplessdag. Deze dag vindt ieder jaar plaats op 21 juni, het begin van de astronomische zomer. Het liefst trekken we op een warme dag alles uit, maar omdat topless zonnen met vrijheid en zelfbeschikking over het blote lijf te maken heeft, vinden we dit als belangenbehartiger voor naaktrecreatie toch een belangrijke zaak.
Jouw borsten, jouw keuze, jouw vrijheid. En hoe meer borsten we in het dagelijks leven zien, hoe minder ze geseksualiseerd worden. Bloot gewoner maken: daar maken wij ons natuurlijk graag hard voor.
Zondigheid en vrijheid
Het gedoe over blote borsten roept de vraag op wie eigenlijk de ‘baas’ is over vrouwenborsten. In onze westerse geschiedenis zijn dat vooral mannen geweest, lezen we in het boek Geschiedenis van de borst – westerse beeldvorming door de eeuwen heen van professor Marilyn Yalom. Het is nog maar relatief kort dat vrouwen zelf van zich kunnen laten horen. Als hoofd van instituten maakten mannen de dienst uit en zo kregen borsten door de eeuwen heen wisselende betekenissen.
In de vroege middeleeuwen, toen het christendom in West-Europa overheerste, waren blote borsten het symbool van zondigheid en verdorvenheid. Het idee bestond dat vlees, en dan vooral vrouwenvlees, je aandacht afleidde van God en je kon verleiden tot ontucht en overspel. De blote borsten in kunstwerken uit die periode hebben dan ook louter negatieve betekenissen. Ze weerspiegelen bijvoorbeeld de hoofdzonden, zoals wellust. Of ze zijn een teken van verdorvenheid, voorgesteld als blote hangborsten op mannelijke duivels.
In de late middeleeuwen werden borsten het symbool voor moederlijkheid en christelijke naastenliefde. Mannen lieten portretten van hun vrouw schilderen met een kind aan de borst en talloze kerken plaatsten flacons met Maria’s melk tussen de relikwieën.
Tweehonderd jaar later, in de Renaissance, dichtten schilders en schrijvers borsten een meer erotische betekenis toe. Dat is goed te zien aan de hoeveelheid afbeeldingen van trotse, blote courtisanes en de lofdichten over ‘ivoren bollen’, ‘dadeltrossen’ en ‘kersen’.
In de achttiende eeuw gebruikten Europese denkers blote borsten als symbool van vaderlandsliefde. Zo werd Marianne, de halfblote vrouw op het schilderij De vrijheid leidt het volk, hét symbool van de Franse Revolutie in 1789. Ze is een symbool van vrijheid, van moed.
De keerzijde van seksualisering
Daarna namen blootschaamte en seksualisering van borsten weer de overhand. Vrouwen waren daar in de jaren zestig en zeventig he-le-maal klaar mee. Ze wilden economische en sociale vooruitgang en kwamen in opstand. In de Verenigde Staten gooiden vrouwen hun ‘vrouwonvriendelijke’ producten, zoals hakken, beha’s en make-up, in de prullenbak. In Europa kwam het bovenste deel van het badpak naar beneden. Het was tijd voor een nieuw soort gelijkheid: die van het lichaam. Vanaf de jaren tachtig lagen de stranden in Frankrijk, Nederland, Italië en Spanje vol met topless vrouwen.
De vrouwen mochten hun overmatig geërotiseerde vrouwbeeld zat zijn, de seksualisering van blote borsten had en heeft ook voorstanders. Betalen voor iets dat je overal gratis ziet? Dat werkt natuurlijk niet. En dus profiteren topless bars, peepshows en pornoproducenten ervan als vrouwenborsten zoveel mogelijk verstopt worden. Borstmode groeit ook uit tot een gigantische industrie, van allerlei soorten korsetten in de zestiende eeuw tot sportbeha’s, voedingsbeha’s, strapless beha’s en plakbeha’s vandaag de dag.
Jaarlijks melden 11.000 Nederlandse vrouwen zich bij een plastisch chirurg voor borstimplantaten en ook die industrie is niet helemaal nieuw: al in 1897 kon je een borstvergrotingskuurtje kopen. Met een pot crème, een fles lotion en een soort metalen toiletpotontstopper kon je thuis zelf het wonder verrichten. De vrouwenborst is door de eeuwen heen een aardig melkkoetje geweest en seksualisering helpt daarbij.
Baanbrekend
Het topless zonnen in Europa in de jaren zeventig, tachtig en negentig probeerde die seksualisering juist tegen te gaan. Het was iets rebels en baanbrekends, een manier voor vrouwen om zich gelijkwaardiger aan mannen te voelen. Dat icoon Brigitte Bardot het ook deed en het Vaticaan zich er juist tegen uitsprak, maakte het natuurlijk alleen maar leuker.
In de jaren negentig observeerde socioloog Jean-Claude Kauffman het fenomeen op stranden in Frankrijk. Hij schreef er in 1995 een boek over, Vrouwenlichamen, mannelijke blik: sociologie van blote borsten. Hij concludeerde dat de meeste vrouwen topless zonden omdat ze zich daardoor vrij voelden. Het maakte ze bijvoorbeeld minder verlegen en het zien van andere borsten stelde hun eigen lichaamsbeeld positief bij. Wel voelden vrouwen zich het prettigst als veel anderen het ook deden: safety by numbers. Iets dat vandaag de dag niet anders is.
Wel anders is het aantal vrouwen dat nog haar topje uitdoet op het strand. “Als het ontbloten van borsten een symbool van risico’s en revolutie is, is bedekken een teken van onveiligheid. In onzekere tijden valt men terug op conservatief gedrag,” aldus Kauffman in een artikel in Le Parisien in 2014, enkele jaren na de nasleep van de kredietcrisis. Ook speelt de opkomst van mobieltjes met camera’s volgens de socioloog mee. En: dat nieuwe generaties zich afzetten tegen het gedrag van hun ouders – in dit geval tegen de liberale omgang met blote borsten.
Als we op dat laatste vertrouwen, is topless zonnen over een jaar of wat weer helemaal in. En tot die tijd blijven wij gewoon doorgaan met onze Nationale Toplessdag! Want we weten inmiddels: zodra er één schaap over de dam is, volgen er meer!
BlootGewoon! magazine
BlootGewoon! is een merk van NFN Open & Bloot, dé belangenbehartiger van alle naaktrecreanten in Nederland. Wil jij ook dat bloot gewoon is én blijft? Word dan lid! Met jouw bijdrage kunnen wij ons belangrijke werk blijven doen en help jij mee aan het grotere belang: dat bloot als recreatievorm nog meer maatschappelijk geaccepteerd wordt en dat er plekken blijven bestaan waar je prettig bloot kunt ontspannen. Word vandaag nog lid van NFN Open & Bloot, we kunnen jouw support goed gebruiken!
Dit doen wij voor jou
- Wij behartigen jouw belangen bij gemeentes en overheden, want samen kun je meer!
- We werken dagelijks aan de maatschappelijke acceptatie van naaktrecreatie.
- We geven naaktrecreanten, gemeentes en ondernemers advies en informatie.
- We zoeken continu de media op om naaktrecreatie bespreekbaar te maken, het imago te verbeteren en meer begrip te creëren.
Diensten en producten NFN Open & Bloot
- Bij een volledig jaarlidmaatschap ontvang je onze magazines boordevol inspiratie, twee keer per jaar UIT! en twee keer per jaar BlootGewoon! Word je later in het jaar lid, dan ontvang je de magazines die dat jaar nog verschijnen.
- Evenementen: je bent welkom bij al onze blote evenementen.
- Ledenvoordeel: als lid krijg je korting bij veel locaties, wellnesscentra én in onze webwinkel.
- Onze locatievinder BlootKompas! geeft je met één klik toegang tot heel veel blootlocaties wereldwijd.
- Blijf altijd op de hoogte door onze nieuwsbrieven en socialkanalen.
- NFN-jaarkaart: toegang tot alle blootlocaties wereldwijd.
*Op een lidmaatschap van NFN Open & Bloot zijn de lidmaatschapsvoorwaarden van toepassing.